موزه ایران باستان : غنی‌ترین موزه جهان در رابطه با فرهنگ و هنر ایران
اولین بار شخصی به نام صنیع الدوله (مرتضی قلی هدایت) پیشنهاد ایجاد موزه را مطرح نمود. به این منظور اولین موزه ایران در سال 1295 شمسی موزه ملی یا موزه معارف را با حدود 270 مجموعه ارزشمند، در شمال ساختمان مدرسه دارالفنون و در یکی از اتاق‌های وزارت معارف این مدرسه تشکیل و افتتاح شد؛ گرچه نتیجه این پیشنهاد چندان مورد رضایت صنیع الدوله نبود.
اما بالاخره در سال 1308 خورشیدی ساخت ساختمانی که منحصرا برای موزه طراحی شده باشد، شروع شد. از آنجا که باستان شناسان فرانسوی در شوش مشغول حفاری بودند، امتیاز طراحی و اجرای موزه به فرانسویان داده شد؛ مهندس معمار و باستان شناس فرانسوی به نام آندره گدار از سال 1308 خورشیدی (1928 میلادی) به مدت 25 سال در ایران ساختمان‌های متعدد و مشهوری مانند ساختمان مدرن موزه تهران، ساختمان کتابخانه ملی تهران، طراحی سقف حافظیه شیراز و مدرسه ایرانشهر یزد را متناسب با معماری ایرانی طراحی و اجرا کرد. از شاخصه‌های مهم این معمار تلفیق و ترکیب دو سبک معماری کاملا متفاوت با نهایت زیبایی و دقت بوده است، او معماری مدرن اروپا را با الگوها، نقش‌ها و موتیف‌های دوران ساسانی و صفوی تلفیق می‌کرده است.
موزه ملی ایران (Museum of Ancient Iran) اولین موزه رسمی و حرفه‌ای کشور شناخته می‌شود که در سال 1316 تاسیس و آغاز به کار کرد؛ با این قدمت به عنوان قدیمی‌ترین موزه ایران نیز شناخته می‌شود. در حال حاضر موزه ملی ایران شامل دو ساختمان بزرگ یا دو موزه به نام موزه ایران باستان (تاسیس در سال 1316) و موزه دوران اسلامی (تاسیس 1375) و چندین ساختمان کوچک می‌باشد.
موزه دوران اسلامی
به دلیل افزایش کاوش‌های باستانی و به طبع افزایش اشیا و آثار کشف شده، این آثار به ساختمان مجاور موزه ایران باستان منتقل شد و به نام موزه دوران اسلامی نامگذاری گردید.
معرفی موزه ایران باستان
موزه ایران باستان در زمینی به مساحت 5500 متر مربع ساخته شده است. ساختمان موزه ایران باستان دو طبقه است و شامل 3 قسمت فضای ورودی، بخش نمایش اشیا و بخش اداری می‌باشد.
اشیا به نمایش درآمده در اینجا در دو موزه پیش از تاریخ ایران و موزه دوران تاریخی نگهداری می‌شوند که بر اساس دوره‌های فرهنگی و گاه‌نگارهای (تقویم) باستان شناختی طبقه‌بندی شده و برای بازدید مردم آماده شده‌اند.
یکی از زیباترین بخش‌های معماری موزه ایران باستان ورودی این موزه است. آندره گدار با الهام از طاق کسری طرحی را پیشنهاد داد و این طرح توسط 2 معمار ایرانی به نام استاد مرادعلی تبریزی و عباسعلی معمار به شیوه‌ای ماهرانه و هنرمندانه ساخته شد. شاید اصلی‌ترین دلیل انتخاب طاق کسری برای سردر ورودی، هماهنگی و ارتباط تاریخ کشور با آثار موجود در موزه است.
طاق کسری یا ایوان مدائن یا ایوان خسرو با بلندی 30 متر و عرض حدود 43 متر، از برجسته‌ترین معماری‌های دوره ساسانی است که ورودی کاخ الحضر شهر تیسفون بوده است. این شهر در حال حاضر در عراق واقع شده است.
طبقه همکف موزه ایران باستان دارای یک سالن اصلی با زمینی به مساحت 2 هزار متر مربع مساحت است که جهت تامین نور طبیعی، پنجره‌های هلالی شکلی در دو طرف دیوارهای موزه قرار داده شده است.
در موزه ایران باستان اشیا تاریخی بر اساس مسیر بازدیدکنندگان و گردشگران به ترتیب قدمتشان قرار گرفته‌اند، به عبارت دیگر از قدیمی‌ترین اشیا در قدیمی‌ترین دوره به جدیدترین اشیا در جدیدترین دوره می‌رسیم.
موزه ایران باستان بر اساس دوران‌های تاریخی زمان‌بندی شده است؛ از 40 هزار سال قبل از میلاد مسیح یا دوران پارینه سنگی (کهن‌ترین دوران تاریخ تا قبل از ابداع نگارش) تا 651 پس از میلاد مسیح یا دوران ساسانیان و آیین زرتشت، نمونه‌های آثاری در این موزه موجود است.
یکی از جالب‌ترین و هیجان‌انگیزترین اشیای موجود در موزه، مرد نمکی است که از معدن نمک چهرآباد استان زنجان در سال 1372 کشف شد. مرد نمکی در اواسط یکی از تونل‌های 45 متری معدن چهرآباد، زمانی که معدن کاران در حال خاکبرداری و استخراج نمک از معدن مذکور بودند، کشف شد. قدمت این مرد نمکی که اولین نوع در این منطقه است، به 1700 سال پیش باز می‌گردد.
چند نمونه از آثار موجود در موزه ایران باستان بر اساس دوران و قدمت
-
1- دوران پارینه سنگی :
* دست ساخته‌های سنگ کوارتز، مربوط به حوزه شرقی مشهد، گیلان و مهاباد
-
2- دوران پارینه سنگی میانی :
- ابزارهای ساخته شده از سنگ‌های آتش‌زنه انسان نئاندرتال ایران
- سنگواره جانوران غارهای زاگرس و غارهای خرم آباد و بیستون فلات مرکزی ایران
-
3- دوران پارینه سنگی جدید :
- * ساخت تیغه ابزار و ابزارهای استخوانی و زینت آلاتی مثل آویز صدفی، گل اُخرا و دندان حیوانات در ایران، مربوط به انسان هوشمند امروزی در ایران، به خصوص در منطقه لرستان و غار یافته
- * دندان آسیای کودک 9 ساله به نام دندان وزمه که قدیمی‌ترین و کهن‌ترین بقایای سنگواره انسانی در ایران که است که در غار وزمه کرمانشاه پیدا و کشف شده است.
-
4- دوران فراپارینه سنگی :
- * استفاده از روش‌هایی برای نگهداری مواد خوراکی
- * ابداع ابزارهای ترکیبی و سنگ‌ساب در غار علی تپه مازندران و غار شَلَم ایلام.
-
5- دوران نوسنگی :
- * قدیمی‌ترین خشت ایران مربوط به گنج دره که نشان دهنده روستانشینی مردمان آن روزگار است.
- * پیکرک‌های گِلی انسانی و حیوانیِ تپه سراب
- * ابزارهای سنگی
-
6- هزاره چهارم و پنجم پس از میلاد مسیح یا دوران مس و سنگ :
- * ظروف سفالین چشمه علی و اسماعیل آباد با نقش‌های ساده شده بز کوهی
- * ظروف سنگی شهداد و جیرفت با نقش‌های نبرد انسان با جانوران اساطیری یا نقش‌های جانوری، گیاهی و هندسی
- * نیم‌تنه گلی شهداد که مردی برهنه با دستان جمع بر روی سینه، که نشان دهنده حالت نیایش است.
-
7- اواخر عصر مفرغ و آغاز عصر آهن :
- * پیکرک‌های انسانی و جانوری
- * ظروف و اشیا تزئینی
- * ادوات جنگی و اشیای فلزی
از جمله جاهای دیدنی اطراف موزه ایران باستان می‌توان به کاخ گلستان، موزه جواهرات ملی، موزه آبگینه و سفال، موزه پست و تلگراف و پارک شهر اشاره کرد.
قیمت بلیت موزه ایران باستان
یکی از بهترین گزینه‌های خرید بلیت و تعیین زمان بازدید موزه ایران باستان، سایت موزه است که با توجه به آپدیت و بروز بودن سایت، قابل اعتماد می‌باشد.
آدرس موزه ایران باستان
موزه ملی ایران در خیابان 30 تیر قرار دارد؛ اگر از سردر باغ ملی برای رسیدن به موزه ملی ایران شروع به حرکت کنید، در پشت محوطه بزرگ موزه چندین ساختمان بزرگ و کوچک به سبک معماری ساسانی دیده می‌شود؛ بنایی که در سمت چپ قرار گرفته، همان موزه ایران باستان می‌باشد که شناسه‌اش همان ورودی طاق کسری آن است. ساختمان بلند با نمای سنگی که در شرق قرار گرفته است، موزه هنرهای اسلامی و مرکز همایش‌های موزه ملی ایران می‌باشد.
تهران، خیابان امام خمینی، ابتدای خیابان 30 تیر، مجموعه تاریخی باغ ملی
این موزه با وسایل نقلیه عمومی مانند تاکسی و مترو (ایستگاه امام خمینی و میدان حسن آباد) به راحتی قابل دسترسی است.
تعطیلی رسمی موزه ملی ایران تنها 6 روز در سال است. (عاشورا، تاسوعا، 28 صفر، 21 رمضان، 25 شوال و 14 خرداد)